در ادبیات قرآن دو واژه مسلمان و مومن آمده است.

"مسلمان" کسی است که شهادتين را بر زبان جارى كند و شهادت زبانى به وحدانیت خداوند و حقانیت رسول خدا حضرت محمد(ص) است.

"مومن" كسی است که به وحدانیت خداوند و حقانیت رسول خدا و ولایت امیرالمومنین شهادت دهد.

قرآن شریف در سوره حجرات آيه ۱۴ ؛ قضیه عدّه‏اى اعرابى را تعریف مى‏کند که خدمت پیامبر مکرم اسلام آمدند و عرض کردند ما "ایمان" آورده ‏ایم، ولى پیامبر مکرم اسلام به فرمان خداوند به ایشان فرمود: نگوئید ایمان آورده ‏ایم، بلکه بگوئید اسلام آورده‏ ایم و هنوز ایمان در قلب ‏هاى شما وارد نشده است: «قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمانُ فِي قُلُوبِكُمْ ...».

طبق آيه فوق تفاوت "اسلام" و "ايمان"، در اين است كه اسلام شكل ظاهرى قانونى دارد، و هر كس شهادتين را بر زبان جارى كند، در سلك مسلمانان وارد مى‏شود، و احكام اسلام بر او جارى مى‏گردد. ولى ايمان يك امر واقعى و باطنى است و جايگاه آن قلب آدمى است، نه زبان و ظاهر او.

مبنای سنجش ایمان آخرت است. ایمان باید به روز شود.

در سوره نساء آیه ۱۳۶ می خوانیم: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ آمِنُواْ ...»

ای كسانی كه ادعای ايمان داريد ؛ حقيقتا ايمان بياوريد. (شما كه به ظاهر ايمان آورده‏ايد به حسب باطن هم مؤمن باشيد و يا اگر ايمانتان درست است، استوار باشيد، يا اگر ايمانتان ضعيف است تقويت كنيد.)

حضرت صادق (عليه السّلام) فرمود: هيچ آيه ‏اى در قرآن نيست كه اول آن: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا باشد جز اينكه علی بن ابى طالب (عليه السّلام) امير و پيشوا و شريف و اولين مؤمن در آن آيه است و هر آيه ‏اى كه راهنمائى بسوى بهشت است درباره پيامبر و اهل بيت آن جناب و شيعيان و پيروان آنها است.
و هر آيه ‏اى كه سخن از جهنم است درباره دشمنان ايشان و مخالفين آنها است اگر چه آيه درباره پيشينيان باشد هر آيه كه مربوط به نيكوكاران است درباره نيكان اين امت نيز جارى است و هر آيه كه درباره شرى است در باره اهل شر جارى است.

ایمان در مشکلات و مسائل زندگی دچار آسیب می شود پس باید ایمان را تقویت کنیم.

راه های تحکیم و تقویت ایـمـان:

۱- توجه به همه موارد تحصیل ایـمـان: یعنى، لازم است در حد توان خود به مطالعه و تحقیق بپردازد و با رجوع به کتاب‏هایى که در این زمینه نوشته شده، پاسخ سؤالات خود را دریابد و یا با سؤال کردن از عالمان دینى، ابهامات و شبهاتى که در ذهنش مطرح مى‏شود بازگو کند تا با روشن شدن ابهامات، اعتقادات خود را راسخ کند.

*** یکی از توصیه های جـدی و مهم استاد مطالعه کتاب های شهید مطهری است. ***

همه علماى اخلاق و تعليم و تربيت اتفاق نظر دارند كه معاشران و دوستان، الگوها، قهرمانان و مشاهير بر انسان تاثير عميق می گذارند. غالبا دوستان و معاشران ناباب و آلوده سبب آلودگى افراد پاك شده‏اند؛ عكس آن نيز صادق است، زيرا بسيارى از افراد پاك و قوى ‏الاراده توانسته ‏اند بعضى از معاشران ناباب را به پاكى و تقوا دعوت كنند. دوستان و معاشران و همنشينان در سعادت و شقاوت انسان تاثير فوق ‏العاده‏اى دارند؛ نه تنها اخلاق و رفتار افراد را تحت تاثير قرار مى‏دهند، كه در شكل‏گيرى عقائد آنها مؤثرند. بسیار دیده شده است که سرنوشت افراد خوب و بدُ بر اثر معاشرتها بکلی دگرگون شده و در مسیر زندگانی آنها تغییر یافته است.

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اَلنَّظَرُ سَهْمٌ مَسموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبْلیسَ‌ فَمَنْ تَرَکَها خَوْفاً مِنَ اللهِ اَعطاهُ اللهُ ایماناً یَجِد حَلاوَتَهُ فی قَلْبِهِِ»(۱) ؛ نگاه به (نـامـحرم) یكی از تیرهای زهرآلود شیطان است، هر كس از ترس خدا آن را ترك نماید، خداوند ایمانی به او عطا فرماید كه شیرینی آن را در دل خویش احساس کند.

عده ای از جوانان (مرد) خدمت حضرت علامه حسن زاده آملی (حفظه الله) رسیدند و از حضرتش خواستند که آن ها را نصیحتی بفرمایند. علامه فرمودند: سعی کنید با نامحرم رابطه نداشته باشید چه زن باشد چه مرد !!! گفتند: آقا مگر مرد هم نامحرم می شود؟ علامه فرمودند: هر کس با خـدا ارتبـاط ندارد نـامـحـرم است.

۲- تـفـكـر: انسان باید اهل تفکر باشد.

Tafakor

حضرت علی (علیه السلام) تعبیری دارند که هر چیزی در اطراف خود می بینید مایه ی عبرت است.

«ما اكثر العبر و اقل الاعتبار» ؛ عبرت‏ها و پندها چه بسيارند و عبرت گرفتن و پند پذيرى چقدر كم است.

پيروز همان كه پند و اندرز شنيد

بيچاره همان خوشه ‏اى از پند نچيد

زنجير گرفتارى ز اندرز بريد

بشنو كه ترا دهد ره نيك نويد

پس بايد نگاه عبرت بين پيدا كنيم و هر روز اعمال و رفتار خود را محاسبه كنيم.

امام کاظم علیه السّلام فرمودند: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فی کل یوم. فإن عمل حسنا إستزاد الله منه و إن عمل سیئا استغفرالله و تاب إلیه»(۲) ؛ از ما نیست هر کس هر روز محاسبه ی نفس نکند (و از خود برای کارهایی که در آن روز کرده است، حساب نکشد) تا اگر کار نیکی کرده است بر آن بیفزاید و اگر کار بدی کرده است به درگاه خدا توبه کند.
 
 
ادامه مطلب را مطالعه فرمایید ...

۱. بحارالانوار، ج ۱۰۴، ص ۳۸

۲. تحف العقول، حدیث ۲۹۲